For Colored Girls (2010)

Regie: Tyler Perry // Drama // 2 uur 12 minuten

Hoofdrollen:
Janet Jackson - Jo / Red
Loretta Devine - Juanita / Green
Michael Ealy - Beau Willie
Kimberley Elise - Chrystal / Brown
Omari Hardwick - Carl
Anika Noni Rose - Yasmine / Yellow
Tessa Thompson - Nyla / Purple
Kerry Washington - Kelly / Blue
Whoopi Goldberg - Alice / White
Macy Gray - Rose

De film 'For Colored Girls' is een drama film gebaseerd op Ntozake Shange's gedichten en het daaruit opgebouwde toneelstuk met de deels gelijke naam "For Colored Girls Who Have Considered Suicide When The Rainbow Is Enuf". Belangrijk om de monologen en de filmstijl te begrijpen, is het feit dat in het originele stuk uit 1975 de hoofdpersonen zeven Afro-Amerikaanse danseressen waren, elk gekleed in een bepaalde kleur. Ze droegen geen naam, alleen de kleur die hun plek in het kleurenspectrum aan gaf, en daarmee waren ze naast elk hun eigen individu ook een geheel en een steun voor de andere tinten. Elke kleur representeerde specifieke problemen of uitdagingen waar vrouwen in de zwarte gemeenschap mee te maken kunnen krijgen, zoals verkrachting, huiselijk geweld, en illegale abortus. De vrouwen, hun strijd en de prachtige poëzie blijven overeind in de krachtig geacteerde filmversie van het verhaal.

Zo is er een glansrol voor Kimberley Elise, die als Chrystal naast de kleineringen en verre van respectvolle behandeling van haar baas Jo thuis te kampen heeft met de drankproblemen en losse handen van haar veterane man Beau (Michael Ealy). De klein maar intens geacteerde Jo (Janet Jackson), die een mode imperium a la een zwarte Anna Wintour draaiende houdt, verwerkt op haar beurt vermoedens van ontrouw met een man die het lastig vind niet de broek aan te hebben in de relatie. Misschien was het vanwege haar uiterlijke gelijkenis met haar wijlen broer Michael, of misschien haar kenmerkende kleine stemgeluid, maar haar prestatie tijdens het gedicht “Save your sorry” gaf me rillingen, nadat haar man haar vertelde dat hij ‘slechts een man is, die er van houdt seks te hebben met andere mannen. Geen verplichtingen, geen relatie. Slechts seks.’

Een andere rol die mij raakte, was die van verlaten vrouw Juanita (Loretta Devine). Als vrijwilligster in haar eigen gratis kliniek helpt ze vrouwen baas in eigen lijf te maken, en hen te helpen te emanciperen. Echter, in haar eigen relatie is ze al vier keer eerder verlaten door haar geliefde Frank, totdat ze tot besef komt dat “iemand er bijna vandoor ging met al mijn spullen. En ik stond te er de hele tijd naar te kijken! Het was geen spook die mijn spullen probeerde te stelen… het was een man, die sneller was dan mijn onschuld. Het was een minnaar waar ik te veel ruimte voor had gemaakt. Iemand ging er bijna vandoor met al mijn spullen, en degeen die er mee rende, wist niet eens dat hij het had.”

Ik wil niet alle momenten aanhalen uit de film, maar welke ik niet wilde vergeten was het verhaal van Yasmine (Anika Noni Rose). Ze speelt een danslerares, die net als Juanita iets terug doet voor de zwarte gemeenschap. Zij werd bruut verkracht in haar eigen huis, en kijkt met tranen in haar ogen naar de kookwekker op het aanrecht, wachtend als de minuten wegtikken tot hij in haar klaarkomt. Ze loopt tegen het ongeloof aan van anderen, die twijfelen aan haar verhaal. Ze is een vrouw, ze nodigde hem thuis uit om te dineren, dus zal ze het wel op zich af geroepen hebben.

Bij de meest intieme momenten in de film zoomt de camera in op de gezichten van de actrices, alsof de poëzie je dichter in het beeld probeert te trekken. En juist dat krachtige acteerwerk met de poëzie zijn ook de peilers die deze film voor mij zo goed maken. Deze kleine momenten remmen de film af, tot ze bijna stil staat. Maar wat je er voor terug krijgt zijn de gedichten van Shange, een persoonlijke blik op een gemeenschap en op grote problemen. Wellicht waren deze onderwerpen in 1975 een groter taboe, maar sommige van deze onderwerpen lijken van alle tijden. Na het zien van deze film weet ik dat deze onderwerpen vrijwel kleurloos zijn, in tegenstelling tot wat de titel misschien zou impliceren. Gaat dat zien dus.

- Stef Lohstroh

We Need To Talk About Kevin (2011)

Regie: Lynne Ramsay // Psychologisch Drama // 1 uur 52 minuten

Hoofdrollen:
Tilda Swinton - Eva Khatchadourian
John C. Reilly - Franklin
Ezra Miller - Kevin (tiener)
Ashley Gerasimovich - Celia

'We Need To Talk About Kevin' vertelt het fictieve verhaal van een gruwelijk bloedbad op een middelbare school, door de ogen van moeder Eva (Tilda Swinton). De screenplay van deze film is gebaseerd op het gelijknamige boek van schrijftster Lionel Shriver, een bundel pijnlijk emotionele brieven aan Eva's wijlen man. Hoewel de woorden uit de titel nooit daadwerkelijk iemands lippen verlaten, kan je als kijker proberen om vanuit ieder personage momenten te pakken waarop 'we moeten praten' meer dan gepast zou zijn.

Zo is er een vader, in een kleine maar belangrijke rol van John C. Reilly, een man die duidelijk niet de broek in huis aan heeft. Hij ziet de problemen niet die Kevin op alle leeftijden aan zijn steeds wanhopiger wordende moeder geeft, en doet ze af als jongensgedrag. Het kan volgens deze Franklin immers toch niet zo belastend zijn, om een ontroostbare, krijsende baby te moeten opvoeden tot een opstandige, kwaadwillende puber? Hij wuift met een slap gebaar en halve woorden de problemen van zijn vrouw weg, en overtuigd Eva op haar meest radeloze momenten dat haar zorgen onterecht zijn. Tegen de wil van moeder in, leert Franklin Kevin schieten met een handboog, nadat zijn allereerste pijl enkel door het keukenraam werd gestopt van het landen in Eva's gezicht.

De belangrijkste rol in de film is die van Kevin's moeder, een vrouw die met pijn en moeite probeert te houden van haar eerstgeborene, dit ondanks de steeds vicieuzer wordende dingen die hij zegt en doet. Niet bijgestaan door haar man en niet gehoord door de instanties die ze raadpleegt, gaat ze door met het leven, tot na jaren een glas rode wijn en antidepressiva voor haar niet meer weg te denken zijn. Ook na de gruweldaad van haar zoon, en het verlies van de wereld die ze altijd onder haar voeten had, stuit ze op onbegrip en hatelijke gevoelens vanuit de gemeenschap.

De jongste telg in het gezin van inmiddels vier leden krijgt het ook te verduren van 'grote broer' Kevin. Als pasgeboren kind maakt hij Celia al aan het huilen, een gebeurtenis die later vaker terug zal komen. Mentale en fysieke pesterijen zijn aan de orde van de dag, tot het moment dat Kevin zijn zusje ernstig verwondt tijdens een schietincident in de achtertuin. Het pijnlijke gesprek over de gevolgen hiervan voor Celia door vader en moeder doen hem echter niets, en hij verteld hen dat ze er maar mee moet leren leven, terwijl hij als surrogaat voor de getroffen oogbal van Celia een sappige lychee pelt, en laat spatten tussen zijn kiezen.

Het is pas na het bloedbad dat Kevin aanricht op zijn school dat je als kijker je aandacht gaat richten op een andere immer aanwezige rol in de film; namelijk die van de kleur rood. Deze signaalkleur loopt als een punt van herkenning door de film heen, en vallen op net als de voorbodes van Kevin's gedrag enkel door Eva worden opgemerkt. Van de kleur van de eerste handboog van Kevin, tot de deuren van de bewuste school, de plastic stoelen in de wachtkamer, tot de verfvlekken waar het huis en de auto mee werden besmeurd.

Omdat je deze alertheid blijft delen met Eva, versterkt dit de band tussen kijker en personage. We zijn allemaal op ons hoede, en de film slaagt er mijns inziens in een zelfde soort vragen bij de kijker op te roepen, als dat de situaties met Eva doen. De signalen zijn er, maar zijn ze het opmerken waard? Daarnaast kan ik me voorstellen dat de daden deze film in elke gemeenschap een zelfde gevoel van herkenning kan opwekken. In Alphen aan den Rijn had Nederland vorig jaar in Tristan zijn eigen Kevin gevonden, toen zich daar een ramp voltrok. Deze film zou een fictief document kunnen zijn van hoe zijn moeder met deze gebeurtenis om ging. Al met al is 'We Need To Talk About Kevin' een film die je, zonder te vertrouwen op actie en sensatie, op het puntje van je stoel weet te houden.

- Stef Lohstroh

'The Hunger Games (2012)
Regie: Gary Ross // Actie / Drama / Sci-fi // 2 uur 22 minuten

Jennifer Lawrence - Katniss Everdeen
Josh Hutcherson - Peeta Mellark
Stanley Tucci - Caesar Flickerman
Lenny Kravitz - Cinna
Elizabeth Banks - Effie Trinket
Willow Shields - Primrose Everdeen
En vele anderen

Net zo zeer een scheve, verdraaide satire op het Amerika van de 21e eeuw als een avontuurlijke thriller, verteld The Hunger Games een verhaal geïnspireerd op gegevens uit de wereld van reality televisie. Naar wat lijkt zich af te spelen in een nader te bepalen tijd in de toekomst, in een regio die de opvolger is van een heropbouwend Amerika onder de naam Panem, fantaseert de film zich een realiteit waarin ieder jaar één jonge man en vrouw zich op moeten offeren, ter nagedachtenis aan de vijandige rebellering van de losse districten tegen Central. Deze nu 74-jarige traditie is een groots en bloederig mediaspektakel, een ‘schouwspel van eer, moed en offerande’ waar de gehele wereldbevolking ieder jaar weer toeschouwer van is.

“En zo werd het besloten, dat ieder jaar de twaalf districten van Panem een jonge man en vrouw met leeftijd tussen de twaalf en achttien jaar als inbreng moeten offeren, om getraind te worden in vechtkunst en de kunst van overleven, en om voorbereid te zijn om te vechten tot de dood.”

De film begint in een van de voorheen opstandige districten, District 12, waar de jonge protagonist Katniss Everdeen (een geprezen rol van Jennifer Lawrence) op jacht is. In een door bosgebied ingesloten district dat kunstmatig in armoe en hongersnood wordt gehouden staat Katniss bekend als gezaghebbend en tender, en een getalenteerd jager die met haar pijl en boog ‘steevast de eekhoorntjes tussen de ogen weet te raken’. Dit talent blijkt haar kans op overleven te worden, als ze zich vrijwillig opgeeft om deel te nemen aan de Hunger Games, in plaats van haar zojuist voor het offerspel geselecteerde zusje Primrose Everdeen (Willow Shields). Vanaf dit moment komt er vaart en spanning in het verhaal, overigens onderbouwd door een stevige score van James Newton Howard, die optrekt in de vorm van een hogesnelheidstrein richting Central, om de Spelen te laten beginnen.

Eenmaal aangekomen in Central samen met haar mede offer Peeta Mellark worden de 24 gekozen kinderen en jongvolwassenen zowel klaargestoomd voor de strijd als voor roem en gunst van sponsoren. In alle districten, en in Central, zijn grote schermen geplaatst waarbij de Hunger Games als een live reality show bekeken kunnen worden. In deze voorrondes kunnen de offers strijden om het hart van de rijke kijker uit Central, want zij kunnen op hun beurt in vorm van te sturen hulpgoederen tijdens het spel van pas komen voor de deelnemers. Zo ontstaat een publiciteitsverhaal waarbij Katniss en Peeta als gedoemde geliefden moeten zien te overleven. In het deel van de film waar het draait om de show zélf is een prachtige rol weggelegd voor Stanley Tucci, die als extravagante show host Caesar Flickerman (wiens flamboyante gedrag vervreemdend lijkt, maar in werkelijk niet grotesker is dan dat wat je op werkelijke reality shows ziet) de Spelen aan elkaar praat en voorafgaand interviews afneemt met de spelers.

Een sprong vooruit in de film, en de Spelen in de spelarena zijn in volle gang. Het gros van de spelers zijn bruut vermoord door hun medespelers of omgekomen door de bijna magische inbreng van de Game Makers, waarbij spontane bosbranden en grote hond-achtigen maken dat de spelers niet alleen elkaar moeten schuwen maar zich ook alleen niet veilig kunnen wanen. Elke dood wordt gesalueerd met een maag omkerend geluid als dat van een zwaar kanonschot, en aan het einde van kunstmatige dag worden de gezichten van de gestorven offers geprojecteerd aan de sterrenhemel van de arena. Een mooie scene is die van het eind van de eerste speldag, waarbij een dan nog onbewapende Katniss angstig naar de hemel kijkt, naar de gezichten van de overledenen van die dag. Gelukkig waren de kansen nog in haar voordeel.

Een kritische noot leg ik bij de kijkers en alle betrokkenen van de film. Waar wij als toeschouwer direct geloven in de geprojecteerde ernst van het leven in een wereld waar met strakke hand geregeerd wordt, en de oneerlijkheid van de verdeling van rijkdommen overduidelijk een onmiskenbaar onderdeel is van de film, kan ik een gelijkenis trekken met fascinatie die ‘de normale mens’ heeft met het hele ‘Hollywood’-gebeuren. Zoals in de film het gepeupel opkijkt tegen de kleuren, de pracht en praal van Central, zo kijken de vele fans die deze film al heeft op tegen de acteurs van The Hunger Games. Als zij op een rode loper verschijnen in volledig Central-waardig tenue en alle camera’s op hen gericht zijn, kan je niet anders dan denken dat het personage dat zij vertegenwoordigen niet verder van hen af kan staan.

- Stef Lohstroh